Lęk towarzyszy człowiekowi od najwcześniejszych momentów życia. Bliskość kochanej osoby, dla dziecka z reguły matki, pomaga przeciwstawiać się lękowi i poznawać świat w poczuciu bezpieczeństwa. Normatywny lęk separacyjny we wczesnym okresie rozwoju u wychowywanych w bezpiecznym otoczeniu dzieci mija, nie zaburzając rozwoju dziecka. Przywiązanie niedające poczucia bezpieczeństwa nie pozwala dzieciom i młodzieży uzyskiwać autonomii i podejmować eksploracji nowych aspektów świata. Postawy rodzicielskie, zdrowie psychiczne i fizyczne rodziców, sposób postrzegania otoczenia, traumatyczne wydarzenia w rodzinie i życiu dziecka, genetyczne środowiskowe i indywidualne wpływy determinują ujawnienie się patologicznego lęku separacyjnego. W zależności od systemu opieki dzieci różnie reagują na sytuacje separacji. Rodzice, którzy nie są w stanie zapewnić dziecku poczucia bezpieczeństwa, nie są też w stanie sprawić, by poczuło się ono pewnie podczas ich nieobecności. Cechy lękowe temperamentu mogą utrudniać wyuczenie poczucia bezpieczeństwa w przypadku nieobecności rodziców. Rodzice dzieci lękowych nie dają im autonomii, sami mają wyższy poziom lęku, modelują swoim zachowaniem unikanie lękowych sytuacji. Niespodziewane rozdzielenie we wczesnym dzieciństwie sprzyja obawie przed separacją. W etiologii lęku separacyjnego odgrywają rolę zarówno czynniki genetyczne, jak i środowiskowe. Wiek i płeć wpływają na stosunek udziału czynników środowiskowych i genetycznych. Wraz z wiekiem maleje wpływ środowiska, a wzrasta rola czynników dziedzicznych. Lęk separacyjny w dzieciństwie poprzedza agorafobię i zaburzenia paniczne w dorosłości. Lęk separacyjny znacząco zaburza przechodzenie do następnych etapów rozwojowych, utrudnia, a niekiedy uniemożliwia kształcenie się, ogranicza kontakty w środowisku rówieśniczym, hamuje podejmowanie samodzielnych ról w dorosłości, powoduje subiektywne cierpienie pacjenta.