Wprowadzenie: Współcześnie istnieje szereg doniesień opisujących znaczenie czynników psychologicznych dla procesu zdrowienia w grupie pacjentów onkologicznych. Jednym z nich jest konstrukt określany jako psychiczne przystosowanie do choroby nowotworowej, który obejmuje zarówno reakcję na diagnozę, jak i zmiany postaw jednostki wobec choroby zachodzące w trakcie procesu leczenia oraz rehabilitacji. Wywiady prowadzone wśród kobiet po mastektomii wykazały, że reakcje pojawiające się w odpowiedzi na diagnozę i terapię można zakwalifikować jako „stoicką akceptację”, „zaprzeczanie”, „bezradność – beznadziejność” oraz postawę „ducha walki”. W dalszych badaniach okazało się, że powyższe postawy ściśle wiążą się z aktywnością układu immunologicznego, a w efekcie z długością oraz jakością życia. Ważne zatem wydaje się dokładne zidentyfikowanie czynników współwystępujących z konstruktywnym przystosowaniem do choroby nowotworowej.

Cel pracy: Celem badań była ocena związku pomiędzy poczuciem umiejscowienia kontroli oraz nadzieją podstawową a mechanizmami psychicznego przystosowania do choroby nowotworowej u kobiet z rakiem piersi.

Materiał i metodyka: Badaniem psychologicznym objęto 45 kobiet z rozpoznaniem złośliwych zmian nowotworowych w obrębie piersi, w wieku od 35 do 83 lat. Posłużono się następującymi narzędziami: Skalą Przystosowania Psychicznego do Choroby Nowotworowej Mini-MAC, Kwestionariuszem DELTA, Kwestionariuszem Nadziei Podstawowej (BHI-12) oraz ankietą socjodemograficzną.

Wyniki: Wyniki analizy statystycznej wskazały na istotny związek (p<0,05) pomiędzy wewnętrznym poczuciem umiejscowienia kontroli a przyjmowaniem strategii „ducha walki”. Dostrzeżono również współzależność w zakresie zewnętrznego poczucia umiejscowienia kontroli oraz destruktywnego przystosowania do choroby, głównie poprzez postawę „bezradność – beznadziejność”. Nie wykazano istotnych statystycznie korelacji pomiędzy adaptacją do nowotworu a nadzieją podstawową. Postrzeganie świata oraz własnego życia jako kontrolowanego wiąże się z doświadczaniem pozytywnych stanów emocjonalnych, które za pośrednictwem osi korowo-podwzgórzowo-przysadkowo-nadnerczowej stymulują m.in. układ odpornościowy. Dlatego też postawa „ducha walki”, charakterystyczna dla kobiet z wewnętrznym umiejscowieniem poczucia kontroli, przyczynia się do wydłużenia życia i poprawy jego jakości. Brak poczucia wpływu na rzeczywistość, typowy dla kobiet destruktywnie przystosowanych do choroby nowotworowej, jest silnym, najczęściej przewlekłym distresem, który prowadzi do znacznego obniżenia wydajności układu odpornościowego, a tym samym do wzrostu wskaźnika śmiertelności w tej grupie chorych.