Diagnostyczna funkcja arteterapii na oddziale psychiatrycznym dla młodzieży – opis przypadku
Agnieszka Gmitrowicz, Marta Kozińska-Lipińska, Marta Grancow-Grabka
Opis przypadku klinicznego dotyczy analizy dynamiki obrazu psychopatologicznego u pacjentki hospitalizowanej w Klinice Psychiatrii Młodzieżowej, w kontekście twórczości spontanicznej oraz inspirowanej w trakcie indywidualnych zajęć arteterapii. Proces rediagnozy – z choroby afektywnej dwubiegunowej na zaburzenia schizoafektywne – został zapoczątkowany w toku omawiania prac plastycznych pacjentki. W jej twórczości podczas kolejnej fazy depresyjnej bez objawów psychotycznych zaczęły występować: cechy znacznej dezorganizacji, symbole, deformacja postaci, kontaminacje, nieuzasadnione treścią podziały przestrzeni, zachwiania perspektywy, o kilka miesięcy wyprzedzające rozwój pełnoobjawowej psychozy o obrazie schizofrenii. Osiemnastoletnia pacjentka, chorująca od roku, początkowo była leczona z powodu manii w przebiegu choroby afektywnej dwubiegunowej. Prezentowała podwyższony nastrój i napęd, przyspieszony tok myślenia, wypowiadała urojenia wielkościowe, posłannicze, skracała dystans, relacjonowała „wyostrzenie zmysłów”, „poszerzenie świadomości”, chciała „nieść światu piękno”. Relacjonowała, że od dawna obserwuje u siebie wahania nastroju – od stanów „depresji” z uczuciem smutku, wyczerpania, anhedonii, nadmierną sennością, znacznym spadkiem aktywności, myślami samobójczymi do stanów „euforii”, „hiperaktywności”. Krótko po wypisie pacjentka odstawiła leki i po kilku miesiącach trafiła ponownie na oddział z objawami epizodu depresji i tendencjami samobójczymi. W trakcie tej hospitalizacji pacjentce zaproponowano udział w indywidualnych zajęciach arteterapeutycznych z uwagi na jej spontaniczną twórczość plastyczną (w tym malowanie na ścianach) oraz odmowę udziału w zajęciach grupowych. Zespół terapeutyczny, w skład którego wchodziła arteterapeutka, określił następujące cele arteterapii: diagnostyczny, komunikacyjny, integracyjny i katartyczny. Dodatkową rolą arteterapeutki było inicjowanie zmian w funkcjonowaniu pacjentki oraz indywidualnego procesu twórczego.