Obraz ciała i jego zaburzenia. Aspekty teoretyczne w kontekście wybranych jednostek psychopatologicznych
Katarzyna Nitsch, Elżbieta Prajs, Jacek Kurpisz, Ernest Tyburski
Artykuł stanowi przegląd literatury na temat problemu zaburzeń obrazu ciała w wybranych zaburzeniach psychicznych: zaburzeniach odżywiania się, otyłości, zachowaniach autodestrukcyjnych oraz dysmorficznych zaburzeniach ciała. Autorzy definiują pojęcie obrazu ciała, uściślając jego ramy wobec pojęć schemat ciała i Ja cielesne. Podkreślają związek między urazami wczesnodziecięcymi i powstaniem zniekształceń poznawczych i emocjonalnych wobec ciała, odwołując się także do możliwości i ograniczeń pracy terapeutycznej. W pierwszej części przybliżają obecny w literaturze sposób pojmowania obrazu ciała, teoretyczne rozważania na temat jego natury, komponentów i zaburzeń wynikających z jego zakłóceń. Następnie opisują właściwości i rodzaje zaburzeń obrazu ciała w zaburzeniach odżywiania się i otyłości, uwypuklając wyłaniający się z badań wniosek o związku między zniekształceniem obrazu ciała i zniekształceniem obrazu Ja. W dalszej części zostaje omówiony konstrukt Ja cielesne, który służy wyjaśnieniu znaczenia specyficznych zakłóceń rozwojowych dla integracji i organizacji doświadczeń związanych z ciałem. Autorzy podkreślają znaczenie urazów wczesnodziecięcych dla kształtowania się patologicznego stosunku jednostki wobec ciała, między innymi zachowań autodestrukcyjnych. Następnie analizują zagadnienie mechanizmu obronnego dysocjacji, leżącego u podłoża stanów cielesnego wyobcowania i być może także autodestrukcji (tak jak obserwuje się to zjawisko w zaburzeniach odżywiania się, w osobowości borderline). Ostatnią część stanowi charakterystyka dysmorficznego zaburzenia ciała, jego aspektów klinicznych i konsekwencji. Wnioskiem końcowym autorzy zamykają rozważania na temat związku zaburzeń obrazu ciała ze strukturalnymi aspektami osobowości, będącymi przedmiotem psychoterapii.