Znaczenie społecznego uznania jako ofiary lub osoby ocalałej w przebiegu zaburzenia po stresie traumatycznym
Iwona Drapała1, Maja Lis-Turlejska2
Affiliacja i adres do korespondencjiW obszarze stresu określanego jako traumatyczny (posttraumatic stress disorder, PTSD) i jego psychopatologicznych konsekwencji w ubiegłych trzydziestu latach nastąpił ogromny rozwój wiedzy. W obrębie bardzo obszernej literatury na temat PTSD można obserwować ewolucję w odniesieniu do wielu zagadnień. Zmiany wiązały się między innymi z ustaleniami dotyczącymi definicji „traumatycznego stresora”, poszczególnych objawów PTSD, wiedzy na temat rozpowszechnienia zdarzeń traumatycznych i diagnozy PTSD, czynników ryzyka, a także rezyliencji. Traumatyczne doświadczenie jest zazwyczaj uznawane za główną przyczynę, jednak badania dotyczące etiologii PTSD umożliwiły zidentyfikowanie szeregu biologicznych i psychospołecznych czynników, które przyczyniają się do rozwoju i utrzymywania się tego zaburzenia. W artykule przedstawiono koncepcję społecznego uznania jako ofiary lub osoby ocalałej Maerckera i Müller, którzy stworzyli Kwestionariusz Społecznego Uznania jako Ofiary lub Osoby Ocalałej (Social Acknowledgement as a Victim or Survivor Questionnaire, SAQ). Dokonano również przeglądu badań nad związkiem pomiędzy społecznym uznaniem a nasileniem objawów PTSD. Społeczne uznanie jest doświadczeniem przez osobę poszkodowaną pozytywnych reakcji ze strony społeczności versus reakcji obojętnych i wrogich. Koncepcja uwzględnia szeroki kontekst osoby poszkodowanej i jest jednym z elementów społeczno-interpersonalnego modelu PTSD Maerckera i Horn. Prezentowany model łączy podejścia skoncentrowane na potraumatycznych intrapersonalnych procesach z interpersonalną perspektywą. Reakcje jednostki są analizowane w kontekście trzech poziomów – indywidualnym, związanym z bliskimi relacjami oraz społeczno-kulturowym. Przedstawione badania pokazują, że wyższy poziom społecznego uznania wiąże się z mniejszym nasileniem objawów PTSD, jest również czynnikiem ułatwiającym potraumatyczną adaptację. Z kolei generalny brak społecznego uznania może być predyktorem symptomatologii PTSD i powinien być brany pod uwagę w pracy terapeutycznej z pacjentami, którzy doświadczyli traumy.
