Kompleksowa opieka nad dzieckiem z zespołem stresu pourazowego
Małgorzata Dąbkowska
Podstawową cechą zespołu stresu pourazowego (posttraumatic stress disorder, PTSD) jest rozwój objawów charakterystycznych dla zespołu po ekspozycji na traumatyczne wydarzenie, które wzbudza strach, bezradność lub przerażenie, a u dzieci powoduje niezorganizowane lub pobudzone zachowanie. Objawy dzieli się na trzy kategorie: ponowne przeżywanie stresora, unikanie przypomnienia wydarzenia i emocjonalne odrętwienie oraz objawy pobudzenia. Zachorowanie na PTSD w dzieciństwie zwiększa ryzyko występowania wielu problemów w późniejszym okresie życia. Wiadomo, że najbardziej skuteczna jest psychoterapia odnosząca się wyraźnie do traumatycznych przeżyć dziecka, skuteczniejsza od niespecyficznych i nieukierunkowanych terapii w zwalczaniu objawów PTSD. Wśród metod psychoterapii najszersze zastosowanie ma zogniskowana na traumie terapia behawioralno-poznawcza. Pierwszym krokiem w postępowaniu psychoterapeutycznym jest pomoc dziecku w uzyskaniu poczucia kontroli i przywróceniu poczucia bezpieczeństwa. U starszych dzieci zyskanie poczucia kontroli obejmuje zdolność do wspominania traumy, odnoszenia się do niej, opowiadania o niej i rozważania jej bez poczucia przytłoczenia i bez dysocjacji. W uzyskiwaniu tych umiejętności mogą być pomocne trening relaksacyjny i leki. U młodszych dzieci opracowanie wydarzenia traumatycznego umożliwia zabawa. Ofiary przemocy domowej wymagają szczególnie długofalowej opieki psychologicznej i psychiatrycznej.