Dynamika działania procesów uwagi i hamowania w obecności bodźców dystrakcyjnych u dzieci z zespołem nadpobudliwości psychoruchowej z deficytem uwagi, autyzmem wysokofunkcjonującym i zaburzeniem opozycyjno-buntowniczym
Aneta Rita Borkowska
Cel: Celem podjętych badań było poszukiwanie specyfiki deficytów funkcjonowania uwagi i hamowania w trzech grupach klinicznych: zespole nadpobudliwości psychoruchowej z deficytem uwagi, zaburzeniu opozycyjno-buntowniczym i autyzmie wysokofunkcjonującym w porównaniu z dziećmi typowo rozwijającymi się. Analizowano dynamikę wykonania zadań w kontekście efektu zmiennej czasu oraz obecności bodźców dystrakcyjnych. Materiał i metoda: Zbadano 108 dzieci w wieku 7;00–12;00 lat, w tym 21 z zaburzeniem opozycyjno-buntowniczym, 21 z autyzmem wysokofunkcjonującym, 19 z zespołem nadpobudliwości psychoruchowej z deficytem uwagi i 47 z grupy kontrolnej. Do oceny aspektów uwagi i hamowania zastosowano test MOXO-CPT. Wyniki: We wskaźnikach wykonania całego testu porównania parami grup klinicznych z dziećmi zdrowymi wykazały istotne różnice pomiędzy grupą kontrolną a dziećmi z zaburzeniami opozycyjno-buntowniczymi i zespołem nadpobudliwości psychoruchowej z deficytem uwagi, natomiast pomiędzy dziećmi zdrowymi a dziećmi z autyzmem nie stwierdzono różnic. Istnieje zróżnicowanie profili wykonań w zależności od grupy, czyli rodzaju zaburzenia oraz od etapu testu, czyli czasu i jakości dystraktora, ale zależy to od badanego aspektu uwagi i/lub hamowania. Wysokie podobieństwo funkcjonowania we wszystkich grupach klinicznych uzyskano w miarach poprawności reakcji, czyli podtrzymywaniu uwagi oraz szybkości poprawnej reakcji. Tendencja do bezcelowego reagowania i trudności w przestrzeganiu reguł pojawiły się tylko u dzieci z zaburzeniami opozycyjno-buntowniczymi. W grupie dzieci z zespołem nadpobudliwości psychoruchowej z deficytem uwagi impulsywność nasilała się z czasem, w autyzmie była zróżnicowana w czasie, a w grupie dzieci z zaburzeniami opozycyjno-buntowniczymi wykonanie było stabilne w czasie, ale gorsze niż w grupie kontrolnej. Wnioski: Grupy kliniczne różnią się istotnie w dynamice funkcjonowania uwagi i hamowania od dzieci typowo rozwijających się. Największe różnice pomiędzy grupami klinicznymi widoczne są we wskaźnikach hamowania.