Ważnym prawem pacjenta i podstawą działania lekarza jest zgoda pacjenta na interwencję medyczną, unormowana w polskich i międzynarodowych aktach prawnych. Brak zgody naraża lekarza na odpowiedzialność prawną; może on działać bez zgody pacjenta tylko w wyjątkowych sytuacjach wskazanych w ustawach. Ustawa o ochronie zdrowia psychicznego formułuje trzy przesłanki, które muszą być spełnione łącznie, by oświadczenie osoby z zaburzeniami psychicznymi o wyrażeniu zgody było skuteczne: 1) zgoda została wyrażona przez osobę, która niezależnie od stanu zdrowia psychicznego jest rzeczywiście zdolna do zrozumienia informacji zawartych w oświadczeniu; 2) wyrażenie zgody zostało poprzedzone przystępnym wyjaśnieniem przez lekarza wszystkich okoliczności, których oświadczenie dotyczy; 3) zgoda została wyrażona swobodnie. Autorzy analizują definicję i elementy zgody pacjenta z zaburzeniami psychicznymi. Wyjaśniają i rozróżniają pojęcia zgody świadomej, objaśnionej i swobodnie wyrażonej, a także poddają analizie poglądy dotyczące kompetencji pacjenta do podejmowania decyzji. Wskazują osoby kompetentne w sensie prawnym i faktycznym oraz osobę kompetentną w zakresie wyrażenia zgody wyłącznej na interwencję medyczną. Zwracają uwagę na trudności z oceną kompetencji do wyrażania zgody w przypadku osób o ograniczonej percepcji, z utrudnionym kontaktem ze światem zewnętrznym, chorych czy zaburzonych psychicznie oraz na potrzebę rozwiązania tego problemu. Przedstawiają kryteria kompetencji i sygnalizują ich braki w odniesieniu do polskiego i międzynarodowego prawa medycznego. Szczególną uwagę zwracają na narzędzia MacArthur Competence Assessment Tool, pozwalające na obiektywną ocenę kompetencji faktycznej pacjenta. Zawarte w nich instrukcje umożliwiają przygotowanie wywiadów oceniających dwa rodzaje kompetencji decyzyjnych: zdolność do podejmowania decyzji o udziale w leczeniu i zdolność do podejmowania decyzji o udziale w badaniu klinicznym. Rzetelność i trafność tych narzędzi potwierdzono w badaniach prowadzonych w licznych krajach i na wielu grupach chorych.