Anhedonia w zaburzeniach depresyjnych
Marcin Siwek
Anhedonia bywa elementem obrazu klinicznego wielu zaburzeń psychicznych i neurologicznych, jednak najczęściej i w sposób najbardziej typowy występuje w przebiegu epizodu depresyjnego, jako jeden z jego osiowych objawów. Zarówno wyjściowe nasilenie anhedonii, jak i jej ustępowanie w trakcie leczenia są silnymi predyktorami skuteczności farmakoterapii przeciwdepresyjnej i mogą znacząco wpływać na możliwość osiągnięcia przez pacjenta remisji funkcjonalnej. Mimo to wpływ leków przeciwdepresyjnych na możliwość redukcji nasilenia objawów należących do spektrum anhedonii bardzo rzadko był dotąd przedmiotem badań. Odrębnym zagadnieniem klinicznym jest zespół podobnych do anhedonii depresyjnej zaburzeń emocjonalnych, które są przez chorych kojarzone z włączeniem leku przeciwdepresyjnego (zazwyczaj z grupy inhibitorów wychwytu zwrotnego serotoniny lub serotoniny i noradrenaliny) i często doświadczane jako odmienne jakościowo od tej pierwszej. Niekiedy mogą być korzystne i stanowić formę uwalniania pacjenta od objawów lękowych i depresyjnych, ale też często postrzegane są jako uciążliwe działania niepożądane, odbierające intensywność życia emocjonalnego oraz interakcji społecznych. Uważa się, że anhedonia depresyjna i zaburzenia emocjonalne kojarzone z leczeniem przeciwdepresyjnym mają podobne podłoże neurobiologiczne i wiążą się ze spadkiem aktywności (zwłaszcza w postaci osłabienia transmisji dopaminergicznej) struktur związanych z układem nagrody, takich jak kora przedczołowa czy rejon brzuszny nakrywki. Lekiem przeciwdepresyjnym o najlepiej udokumentowanej i udowodnionej skuteczności w zakresie redukcji nasilenia anhedonii depresyjnej oraz o najmniejszym potencjale wywoływania anhedonii polekowej jest agomelatyna. Mogą o tym decydować jej specyficzne właściwości farmakodynamiczne, a przede wszystkim zdolność do silnej blokady postsynaptycznych receptorów 5-HT2C, której efektem jest torowanie transmisji dopaminergicznej i noradrenergicznej.