Poczucie własnej wartości u młodzieży i jego rola w ekspresji gniewu
Agnieszka Kruczek, Izabela Grzankowska
Cel pracy: Głównymi celami przeprowadzonych badań były ocena poczucia własnej wartości wśród młodzieży i poznanie roli poczucia własnej wartości w ekspresji gniewu. Materiał i metoda: Badaniami objęto 221 osób (95 dziewcząt i 126 chłopców) w wieku 15–18 lat. W badaniach wykorzystano Inwentarz Poczucia Własnej Wartości (CSEI) S. Coopersmitha w polskiej adaptacji Z. Juczyńskiego, Skalę Ekspresji Gniewu (SEG) autorstwa N. Ogińskiej-Bulik i Z. Juczyńskiego oraz ankietę własną. Wyniki: Analizy wykazały, że adolescenci, którzy mieli niższe poczucie własnej wartości w aspekcie ja szkolnego, częściej kierowali gniew do wewnątrz, bardziej efektywnie kontrolowali go i tłumili. Natomiast ci, którzy mieli wyższe poczucie własnej wartości w aspekcie ja szkolnego i ogólnie wyższy poziom poczucia własnej wartości, częściej kierowali gniew na zewnątrz – w sposób pośredni i bezpośredni. Omówienie: Choć wyższe poczucie własnej wartości wiąże się zazwyczaj z zachowaniem społecznie akceptowanym, niektóre doniesienia z badań wskazują na silniejszą tendencję do podejmowania zachowań agresywnych u osób z wyższą samooceną. Przypuszczalnie jest to spowodowane faktem, że ludzie z wyższym poczuciem własnej wartości, postrzegający siebie jako wartych akceptacji i szacunku, „zwalniają się” częściowo z samokontroli. Zadowolenie z własnych zachowań może ograniczać ich gotowość do autokorekty reakcji. Wnioski: Adolescenci z wyższym poczuciem własnej wartości są w większym stopniu skłonni do uzewnętrzniania gniewu, natomiast ci z niższym częściej tłumią emocje tego rodzaju i silniej je kontrolują. Szczególnie istotne dla regulacji emocjonalnej w adolescencji wydają się ogólne poczucie własnej wartości oraz jeden z jego aspektów – ja szkolne. Przekonanie o własnej wartości i sukcesie szkolnym zmniejsza barierę uzewnętrzniania gniewu, jakby chroniły one przed utratą atrakcyjności społecznej.