Cel: Celem prezentowanych badań była wstępna weryfikacja teorii wczesnych nieadaptacyjnych schematów Jeffreya Younga i ich roli w genezie zaburzeń osobowości. Według Younga negatywne postawy rodzicielskie w stosunku do dziecka przy moderującej roli jego temperamentu wpływają na tworzenie schematów. Z kolei radzenie sobie ze schematami rozwija cechy nieprawidłowej osobowości. Metoda: Przebadano 435 osób z grupy nieklinicznej. Zastosowano Kwestionariusz Schematów Younga w wersji skróconej (YSQ-S3), Ustrukturalizowany Wywiad Kliniczny do Badania Zaburzeń Osobowości z Osi II DSM-IV – część: Kwestionariusz Osobowości (SCID-II), Kwestionariusz Retrospektywnej Oceny Postaw Rodziców (KPR-Roc), Formalną Charakterystykę Zachowania – Kwestionariusz Temperamentu (FCZ-KT). SCID-II został użyty do oceny wyłącznie specyficznych cech zachowania, nie do ustalania rozpoznań. Do celów prezentowanego badania wybrano cechy charakterystyczne dla osobowości borderline i unikowej. Wyniki: Stworzono modele w oparciu o analizę regresji. Modele tworzono ze: 1) schematów, 2) schematów i temperamentu, 3) schematów i postaw rodzicielskich, 4) wszystkich zmiennych. W przypadku cech borderline modele wyjaśniały odpowiednio 26%, 30%, 35% i 36% zmienności cech osobowości. Najbardziej adekwatny model 3. składał się ze schematów: Porzucenia, Defektu, Samopoświęcenia i Pesymizmu oraz postaw rodzicielskich: Nadmiernych wymagań, Autonomii i Nadmiernej ochrony ojca oraz Autonomii i Niekonsekwencji matki. W przypadku cech osobowości unikowej modele wyjaśniały odpowiednio 40%, 47%, 41% i 49% zmienności. Dla cech unikowych temperament jest istotniejszy niż postawy rodzicielskie – istotne współczynniki to: Izolacja Społeczna, Podatność na Zranienia, Podporządkowanie, Samopoświęcenie, Zahamowanie Emocjonalne i Pesymizm oraz temperament: Reaktywność Emocjonalna oraz Aktywność. Wnioski: Prezentowane badania wstępnie potwierdzają teorię Younga dotyczącą rozwoju schematów i ich wpływu na rozwój cech zaburzonej osobowości.