Kryteria identyfikacji zaburzeń ze spektrum autyzmu, bazujące na prezentowanych przez pacjentów symptomach i zgłaszanych przez opiekunów trudnościach, nadal budzą kontrowersje oraz wątpliwości. W codziennej praktyce klinicznej, mimo coraz precyzyjniejszych narzędzi diagnostycznych, napotykamy na wiele dylematów związanych z ustaleniem odpowiedniego rozpoznania. Dotyczy to zwłaszcza osób ze spektrum autyzmu wysoko funkcjonujących, potrafiących kompensować albo kamuflować swoje deficyty. Bywa i tak, że zachowanie danej osoby łudząco przypomina zaburzenia ze spektrum autyzmu, jednakże podłoża prezentowanych trudności należy szukać w problemach związanych z trwającymi od kilku pokoleń skutkami traumatycznych doświadczeń o charakterze stresu pourazowego. Nie można także wykluczyć współwystępowania obydwu mechanizmów – podłoża neurobiologicznego oraz zaburzeń w relacjach wynikających z dziedziczenia traumy. Praca omawia proces psychoterapii pacjentki, która dopiero po pojawieniu się ciężkich objawów klinicznych, zdefiniowanych diagnozą lekarską, zdołała uzyskać przyzwolenie systemu rodzinnego na poszukiwanie specjalistycznej pomocy. Kobieta przynależała do tego pokolenia w rodzinie, które mogło sobie pozwolić na odtworzenie dramatycznej historii z przeszłości. Dzięki temu udało się połączyć chłodny przekaz intelektualny z głębokimi uczuciami, których doświadczyły krzywdzone fizycznie i emocjonalnie kobiety, zwłaszcza podczas czystek etnicznych na Kresach Wschodnich oraz repatriacji.