Zastosowanie prostych instrumentów perkusyjnych w stymulowaniu rozwoju dziecka z niepełnosprawnością oraz wspieraniu jego najbliższej rodziny
Paweł Cylulko
Małe dziecko może wyrażać się głosem, gestami, ruchami, poprzez użycie zabawek lub przedmiotów codziennego użytku. Może także czynić to, posługując się prostymi instrumentami muzycznymi, szczególnie perkusyjnymi: grzechotkami, bębenkami, kołatkami, klawesami, dzwonkami, tamburynami lub janczarami. Instrumenty te – za sprawą dźwięku, wibracji, kształtu, budowy, wielkości, barwy, faktury, ciężaru i temperatury – silnie angażują dziecko i skłaniają do sprawczego działania, stymulując rozwój poznawczy, psychomotoryczny i emocjonalno-społeczny. Bawiąc się, dziecko niepełnosprawne pobudza instrumenty perkusyjne do wibracji i brzmienia, czyniąc je specyficznymi dla siebie niewerbalnymi środkami wyrazu muzycznego. Wibracyjno-dźwiękowe wypowiedzi dziecka mogą zostać rozpoznane, odczytane i zinterpretowane przez rodziców, opiekunów i specjalistów (pedagogów, terapeutów, lekarzy, psychologów), dzięki czemu przyczyniają się do kształtowania prawidłowych relacji i wzorców komunikacji w rodzinie. Może to następować już od drugiego półrocza życia, jednak intensywność przekazów jest uwarunkowana możliwościami dziecka (psychomotorycznymi, intelektualnymi), jego oczekiwaniami i wrażliwością emocjonalno-estetyczną na dźwięki i muzykę. Niniejsza praca stanowi próbę syntetycznego spojrzenia na spontaniczną – percepcyjną, twórczą i odtwórczą – aktywność dziecka w wieku niemowlęcym i poniemowlęcym oraz członków najbliższej rodziny posługujących się prostymi instrumentami perkusyjnymi. Służy także zaprezentowaniu praktycznych wskazówek odnośnie do dysponowania takimi środkami oddziaływania terapeutycznego. Omawiana aktywność może być pojmowana zarówno jako złożony proces, jak i prosty wytwór dźwiękowo-muzyczny, któremu niejednokrotnie towarzyszą zachowania werbalne, wokalne i ruchowe. Istotne jest to, że instrumenty perkusyjne o określonej i nieokreślonej wysokości brzmienia mogą się stać skutecznym środkiem niewerbalnego oddziaływania stosowanym we wczesnej interwencji, a proste muzykowanie może służyć stymulowaniu indywidualnego rozwoju małego dziecka z niepełnosprawnością oraz wspieraniu funkcjonowania jego najbliższej rodziny.