Zmiana sensorycznej świadomości Jaźni jako czynnik wyzwalający mechanizmy głodu substancji psychoaktywnych i zaburzeń odżywiania. Analiza przypadku
Emanuela Atzori
U osób nadużywających substancji psychoaktywnych oraz u pacjentów cierpiących na zaburzenia odżywiania już dawno zaobserwowano trudności w prawidłowym odbiorze i adekwatnej interpretacji poznawczej bodźców pochodzących z wnętrza ciała oraz w prawidłowym postrzeganiu i opisywaniu własnych emocji. Pierwsze jądro ejdetyczne (pierwotne, rdzenne doświadczenie wzrokowe) zostało ściśle powiązane z trudnościami w postrzeganiu innych jako zrozumiałych obiektów. Cel: Celem artykułu jest dalsze poszukiwanie potencjalnych czynników psychologicznych leżących u podstaw deficytu świadomości sensorycznej Jaźni (self), wskutek którego wewnętrzny obraz ciała i osoby nie posiada trwałej reprezentacji umysłowej. W konsekwencji związek między psychiczną a somatyczną składową Jaźni (self) może być podatny na rozwój zaburzeń psychopatologicznych. W niniejszej pracy dążenie do nadmiernej stymulacji interpretowane jest jako próba przezwyciężenia trudności w odbieraniu bodźców z wnętrza ciała (interoceptywnych), bodźców zewnętrznych (eksteroceptywnych) oraz zaburzeń czucia głębokiego (propriocepcji). Silne pragnienie przyjęcia (głód) substancji psychoaktywnej i powtarzanie patologicznych zachowań są tu interpretowane jako próby zrekonstruowania schematu ciała, w sytuacji zaistniałego lub zagrażającego rozpadu Jaźni (self), poprzez zapamiętywanie bodźców (doznań zmysłowych) powstających przy użyciu obiektów nieożywionych, jedzenia lub substancji psychoaktywnych. W relacji z tymi obiektami nie jest jednak możliwe zwiększenie zdolności jednostki w zakresie symbolizowania, która to zdolność rozwija się jedynie w relacji między ludźmi. Metoda: W celu sprawdzenia tej hipotezy przeprowadzono analizę przypadku pacjenta ze współistniejącym uzależnieniem od substancji psychoaktywnych oraz zaburzeniami odżywiania. W badaniu opisano zintegrowaną metodę, polegającą na powtarzalnym – w ciągu 6 lat obserwacji – wykorzystaniu standardowych instrumentów psychologicznych, takich jak MMPI-2 (Minnesota Multiphasic Personality Inventory), EDI-2 (Eating Disorder Inventory) oraz TAS-20 (Toronto Alexithymia Scale), w połączeniu z interpretacją marzeń sennych bazującą na założeniach „teorii ludzkich narodzin” (Human Birth Theory) Massima Fagiolego. Zestawienie to miało służyć osiągnięciu większej rzetelności diagnostycznej, a także skonkretyzowaniu podejścia terapeutycznego. Wyniki: W ujęciu ilościowym pozytywna reakcja pacjenta na psychoterapię wyrażała się poprzez różnice w wynikach zastosowanych skal psychologicznych, podczas gdy w analizie jakościowej manifestowała się zmianami w zakresie treści marzeń sennych. Wnioski: Uzyskane wyniki zachęcają do kolejnych badań nad istotą nadmiernego pragnienia (głodu) substancji psychoaktywnych w kontekście omawianej teorii ludzkich narodzin.