Wczesne przyczyny zaburzeń emocjonalnych u dzieci z niepełnosprawnością wzrokową
Joanna Gładyszewska-Cylulko
Niepełnosprawności wzrokowej często towarzyszą zaburzenia emocjonalne: nadmierna lękliwość, problemy ze snem, skłonność do bierności w kontaktach społecznych. Badacze są zgodni, że wynikają one nie tyle z samej niepełnosprawności, ile z innych przeszkód, które na drodze swego rozwoju napotyka osoba niewidoma lub słabowidząca. Rozwój dziecka z niepełnosprawnością wzrokową jest bowiem uwarunkowany czynnikami nie tylko biologicznymi, lecz także społecznymi. Niektóre pojawiają się już w najwcześniejszym okresie życia dziecka i utrudniają prawidłowy rozwój emocjonalny. Do czynników, na które trzeba wówczas zwrócić szczególną uwagę, należą: ból towarzyszący koniecznym procedurom medycznym, silny stres rodzicielski (utrudniający przystosowanie się do nowej roli i wpływający na dobrostan dziecka) czy utrudnienia we wzajemnej komunikacji matki i dziecka spowodowane brakiem odbioru bodźców wizualnych. Niektórym zakłóceniom trudno zapobiec, inne jednak można zniwelować, by zmniejszyć prawdopodobieństwo zaburzeń emocjonalnych w późniejszym czasie. Zdarza się niestety, że rodzice czy specjaliści nie zdają sobie sprawy, iż podwaliny nieprawidłowych zachowań mogą powstawać już w wieku niemowlęcym lub w okresie noworodkowym, a nawet prenatalnym. Podstawą zapobiegania zaburzeniom emocjonalnym jest uświadomienie otoczeniu ważności odpowiedniego podejścia do małego dziecka niewidomego albo słabowidzącego – z uwzględnieniem jego ograniczeń, możliwości rozwojowych i potrzeb w różnych obszarach funkcjonowania.