W ostatnich latach wzrasta świadomość, jak ważne są wczesne rozpoczęcie leczenia psychozy i podejmowanie interwencji prewencyjnych, w których coraz większą rolę odgrywa psychoterapia. Skuteczność psychoterapii w zapobieganiu progresji choroby od prodromu do pierwszego epizodu jest podobna do skuteczności farmakoterapii. Najwięcej danych otrzymano w odniesieniu do terapii poznawczo-behawioralnej, chociaż w psychoterapii zaburzeń z kręgu schizofrenii znajdują zastosowanie również inne, coraz liczniejsze podejścia terapeutyczne. Istotnym elementem prewencji jest też zajmowanie się objawami i trudnościami związanymi z doświadczeniami urazowymi, przykładowo użycie metod terapii skoncentrowanych na traumie. Pierwszy epizod psychozy to czas, kiedy intensywne programy wczesnej interwencji przynoszą najwięcej korzyści. Programy te obejmują różne formy oddziaływań terapeutycznych, a farmakoterapia nie zawsze jest niezbędna. Pojawiają się coraz to nowe doniesienia na temat stosowania w pierwszym epizodzie psychozy terapii indywidualnej różnych modalności: terapii poznawczo-behawioralnej, terapii „trzeciej fali” ‒ terapii opartej na uważności (mindfulness-based therapy for psychosis, MBT) oraz terapii akceptacji i zaangażowania (acceptance and commitment therapy, ACT), a także terapii bazujących na koncepcji metapoznania. Według licznych doniesień interwencje rodzinne wyraźnie zmniejszają ryzyko nawrotów i ponownej hospitalizacji we wczesnej psychozie. Istotnym i rozwijającym się obecnie obszarem badań jest znaczenie traumy – również traumy związanej z samą chorobą i leczeniem – w pierwszym epizodzie psychozy. Rozpoznawanie i leczenie objawów traumy nastręcza profesjonalistom trudności, co wynika z niewystarczającego szkolenia i braku zaleceń klinicznych.