Zaburzenie osobowości z pogranicza – współczesne standardy psychoterapii
Agnieszka Popiel1,2
Zaburzenie osobowości z pogranicza dotyczy około 1–1,5% populacji, charakteryzuje się przewlekłością (od okresu adolescencji do dorosłości) i jest związane ze znaczącym ryzkiem samobójstwa (około 10%). U części osób następuje samoistna poprawa, ocenia się jednak, że specjalistyczna terapia kilkukrotnie przyspiesza ten proces. Psychoterapia stanowi rekomendowaną formę leczenia, ale konieczne jest uszczegółowienie metod i zasad jej stosowania. Dostępne dane z badań odnoszące się do skuteczności (w różnym stopniu na tę skuteczność wskazujące – od silnego udokumentowania do wyników kontrowersyjnych, wymagających replikacji) dotyczą bowiem przede wszystkim niektórych metod psychoterapii: dialektycznej terapii behawioralnej i terapii schematów (należących do podejścia poznawczo-behawioralnego) oraz terapii opartej na mentalizacji i terapii zorientowanej na przeniesienie (zaliczanych do podejścia psychodynamicznego/psychoanalitycznego). Celem artykułu jest zestawienie rekomendowanych metod psychoterapii zaburzenia osobowości z pogranicza opracowanych przez instytucje odwołujące się do zasad medycyny/terapii opartej na danych empirycznych (evidence-based practice), a za podstawę praktyki uznające metody, których skuteczność wykazano w badaniach empirycznych (evidencebased treatments). W pracy przytoczono zalecenia Amerykańskiego Towarzystwa Psychiatrycznego (American Psychiatric Association), Amerykańskiego Towarzystwa Psychologicznego (American Psychological Association), brytyjskiego Narodowego Instytutu Zdrowia i Doskonałości Klinicznej (National Institute for Health and Clinical Excellence) i innych organizacji. W podsumowaniu omówiono wspólne dla wielu zaleceń zasady prowadzenia psychoterapii zaburzenia osobowości z pogranicza, odnoszące się do diagnozy, zarządzania ryzykiem, struktury, superwizji, planowania czasu terapii czy jej zakończenia. Według wytycznych amerykańskich i brytyjskich farmakoterapia odgrywa w leczeniu zaburzenia osobowości z pogranicza rolę drugoplanową, należy ją jednak uwzględnić w spójnym planie postępowania z pacjentem, dlatego omówiono także główne zalecenia związane z leczeniem farmakologicznym.