Pojęcia depersonalizacji i derealizacji odnoszą się do różnego typu zmian w odczuwaniu siebie i otoczenia. Oba doświadczenia występują na spektrum od form łagodnych i epizodycznych do nasilonych i przewlekłych. Kiedy osiągają nasilenie kliniczne, mogą stanowić podstawę rozpoznania zespołu depersonalizacji-derealizacji, mają jednak charakter transdiagnostyczny, gdyż towarzyszą różnym zaburzeniom psychicznym. W literaturze podkreśla się niejednolity charakter omawianego konstruktu, który obejmuje kilka wymiarów: derealizację, depersonalizację somatopsychiczną, depersonalizację autopsychiczną i depersonalizację afektywną. Złożoność fenomenologiczna znajduje odzwierciedlenie w złożoności neurobiologicznych mechanizmów odpowiedzialnych za powstawanie doświadczeń depersonalizacji, spośród których najlepiej opisano teorię hamowania korowo-limbicznego. Objawy depersonalizacji i derealizacji mogą być wywoływane przez różne czynniki: stan fizjologiczny organizmu (zmęczenie, stres i inne), nieprawidłowości ośrodkowego układu nerwowego lub działanie substancji psychoaktywnych. W wielu jednak przypadkach kluczowe znaczenie mają doświadczenia urazowe, a najwięcej danych empirycznych wskazuje na rolę emocjonalnego nadużycia i zaniedbania. Trauma powoduje zmiany reakcji autonomicznego układu nerwowego, który pośredniczy w powstawaniu objawów depersonalizacji i derealizacji (np. reakcje zamrożenia). Innym mediatorem może być styl przywiązania. Chociaż tradycyjnie zjawiska depersonalizacji i derealizacji przypisywano do kategorii odcięcia (detachment), istnieją przesłanki, że w niektórych sytuacjach mają one również cechy kompartmentalizacji. Analiza wpływu różnych procesów rozwojowych na powstanie złożonego zjawiska depersonalizacji rzuca nowe światło na rozumienie zaburzeń dysocjacyjnych i znaczenia dysocjacji w psychopatologii.