Osobowość typu borderline w ICD-11 i DSM-5 – relacyjna natura kryteriów zaburzenia
Agnieszka Krzysztof-Świderska, Dominika Małek
Artykuł ilustruje relacyjną naturę psychiatrycznej kategorii zaburzeń osobowości typu borderline na podstawie analizy objawowych kryteriów zawartych w 11. edycji Międzynarodowej Statystycznej Klasyfikacji Chorób i Problemów Zdrowotnych (International Classification of Diseases and Related Health Problems, 11th Revision, ICD-11), wydawanej przez Światową Organizację Zdrowia (World Health Organization, WHO), a także w 5. edycji Kryteriów diagnostycznych zaburzeń psychicznych (Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders, Fifth Edition, DSM-5), opracowywanych przez Amerykańskie Towarzystwo Psychiatryczne (American Psychiatric Association, APA). Autorki wskazują na docenienie w najnowszych klasyfikacjach WHO i APA relacyjnego charakteru zjawiska, który ujawnia się już w bardzo pobieżnej analizie. Uwzględnione manifestacje kliniczne wskazanych kryteriów zdają się nie tylko ze sobą łączyć, lecz także z siebie nawzajem wynikać, co sugeruje zasadniczo strukturalny charakter zjawiska. Wszystkie opisane trudności dotyczą obszaru relacji międzyludzkich – zarówno w aspekcie bezpośrednich przyczyn zakłóceń funkcjonowania, jak i pod względem długofalowych skutków rodzinnych i społecznych. Odnosi się to zwłaszcza do osobowości chwiejnej emocjonalnie typu pogranicznego, z którą nierozłącznie wiąże się wzorzec zmienności i niestabilności oraz którą trudno ująć kryterialnie w sposób nieowocujący problemami w diagnozie. Stąd właśnie bierze się zwrócenie uwagi na istotne kryterium diagnostyczne, jakim są problemy w relacjach. Zarówno ICD-11, jak i DSM-5 zawierają oddzielne kategorie diagnostyczne dotyczące problemów relacyjnych, które – jak się okazuje – nie muszą współwystępować z innymi zaburzeniami. Powiązanie patologii relacji z zaburzeniami osobowości może mieć duże znaczenie dla ustalenia właściwego rozpoznania, a w rezultacie – dla doboru odpowiedniej metody leczenia.