Reagowanie bezsennością na stres u kobiet w ciąży: opis problemu, powikłania, identyfikacja grup ryzyka i możliwości terapeutyczne
Aleksandra Majewska, Dorota Wołyńczyk-Gmaj
Bezsenność jest istotnym problemem klinicznym w populacji kobiet ciężarnych – w III trymestrze ciąży dotyczyć może niemal 40% pacjentek. Nieleczona bezsenność skutkuje pogorszeniem jakości życia i zwiększa ryzyko innych zaburzeń, zarówno somatycznych, jak i psychicznych. Zaburzenia snu mogą wpływać na przebieg ciąży i porodu oraz wyniki perinatologiczne, a ponadto utrudniać tworzenie się prawidłowej więzi między matką a dzieckiem, co ma kluczowe znaczenie dla jego dalszego rozwoju. W literaturze coraz częściej pojawia się termin sleep reactivity, określający pewną cechę jednostki – skłonność do reagowania bezsennością na bodziec stresowy. Sleep reactivity to element całościowej reakcji organizmu na stres. Dowiedziono, że wysoki poziom sleep reactivity może być traktowany jako czynnik ryzyka bezsenności przewlekłej, co potwierdza jego wartość kliniczną. Narzędziem służącym do oceny tej cechy jest dostępna i łatwa w użyciu skala Ford Insomnia Response to Stress Test (FIRST). Ze względu na duże rozpowszechnienie i liczne powikłania bezsenności w ciąży warto diagnozować pacjentki pod tym kątem, stosując narzędzia przesiewowe podczas kontrolnych wizyt u lekarza prowadzącego ciążę. Terapia poznawczo-behawioralna bezsenności jest w świetle aktualnej wiedzy medycznej metodą z wyboru i powinna być stosowana u każdego pacjenta prezentującego objawy. Najnowsze dane wskazują również na jej skuteczność i bezpieczeństwo u pacjentek w zaawansowanej ciąży.