Wojna w Ukrainie a dynamika PTSD i depresji u Polaków w wieku 50+
Ewa Małgorzata Szepietowska
Wprowadzenie i cel: Grupą szczególnie narażoną na zakłócenia zdrowia psychicznego w związku z wybuchem wojny w Ukrainie są starsi Polacy. Celem badań własnych uczyniono: określenie nasilenia i zmienności zespołu stresu pourazowego (post-traumatic stress disorder, PTSD), depresji i objawów somatycznych w ciągu roku trwania wojny w Ukrainie, ustalenie związków PTSD i depresji z czynnikami socjodemograficznymi oraz wskazanie czynników nasilających ryzyko utrzymywania się PTSD i depresji rok po agresji Rosji na Ukrainę. Materiał i metody: W badaniach uczestniczyły osoby w wieku 50+ (N = 116). Respondenci byli proszeni o dwukrotne wypełnienie kwestionariuszy – z uwzględnieniem roku 2022 (początek wojny) i 2023 (rok po wybuchu wojny). Wykorzystano: Międzynarodowy Kwestionariusz Traumy (International Trauma Questionnaire, ITQ), Kwestionariusz Zdrowia Pacjenta (Patient Health Questionnaire, PHQ-9) oraz 8 itemów z Kwestionariusza Zdrowia Pacjenta – Symptomy Somatyczne (Patient Health Questionnaire – Physical Symptoms, PHQ-15). Wyniki: W 2022 roku blisko 40% badanych wykazywało obecność PTSD, a ponad 60% – obniżenia nastroju. W 2023 roku zmalała liczba osób spełniających kryteria PTSD i depresji. W obrazie PTSD dominowały poczucie zagrożenia i tendencja do unikania. Kobiety przejawiały wyższe nasilenie cech PTSD i depresji. Wyższe nasilenie cech PTSD stwierdzono u osób z wykształceniem wyższym. Większy spadek nasilenia cech PTSD dotyczył osób deklarujących pomoc Ukrainie. Wyższy wiek i wyższy wyjściowy wynik ITQ czy PHQ-9 sprzyjały utrzymywaniu się PTSD i depresji w 2023 roku. Wnioski: Czynnikami przyczyniającymi się do zakłóceń zdrowia psychicznego mogą być, oprócz wojny, negatywne skutki pandemii COVID-19, obecne przemiany społeczno-gospodarcze oraz przeszłe traumy.