Rola zachowań zdrowotnych rodziny, statusu socjoekonomicznego oraz odziedziczalności zaburzeń neurorozwojowych w nasileniu dysfunkcji poznawczych dzieci w wieku szkolnym z ADHD
Wiktoria Walenista1, Katarzyna Sitnik-Warchulska2, Małgorzata Lipowska2,3, Marcin Szwed4, Bernadetta Izydorczyk4
Wprowadzenie i cel: Niewiele wiadomo na temat związku między statusem socjoekonomicznym, używaniem alkoholu i tytoniu w rodzinie a poszczególnymi funkcjami poznawczymi, takimi jak uwaga, pamięć robocza czy funkcje wykonawcze w przebiegu zespołu nadpobudliwości psychoruchowej z deficytem uwagi (attention-deficit/hyperactivity disorder, ADHD). Celem badania było ustalenie, czy trudności socjoekonomiczne i niezdrowe zachowania w rodzinie są predyktorami funkcji poznawczych u dzieci z ADHD. Materiał i metody: 176 polskich dzieci z ADHD w wieku 10–13 lat zostało zbadanych za pomocą Baterii Diagnozy Funkcji Poznawczych PU1, podczas gdy rodzice wypełnili ankietę dotyczącą statusu socjoekonomicznego oraz używania alkoholu i tytoniu w domu na poszczególnych etapach życia dziecka. Przeprowadzono analizę skupień badającą typy rodzin i analizę moderacji, aby sprawdzić, czy dziedziczność zaburzeń neurorozwojowych w rodzinie moderuje związek między statusem socjoekonomicznym, używaniem alkoholu i tytoniu oraz funkcjami poznawczymi dzieci. Wyniki: Wyszczególniono trzy typy rodzin, w których wychowują się dzieci z ADHD: 1) rodziny z wyższym statusem socjoekonomicznym, niższym poziomem niezdrowych zachowań w rodzinie i średnim poziomem funkcjonowania poznawczego dzieci, 2) rodziny z niskim statusem socjoekonomicznym, wysokim poziomem niezdrowych zachowań rodzinnych i średnim poziomem funkcjonowania poznawczego dzieci oraz 3) rodziny ze średnim statusem socjoekonomicznym, niskim poziomem niezdrowych zachowań rodzinnych i niskim poziomem funkcjonowania poznawczego dzieci. Nie znaleziono statystycznie istotnych powiązań między predyktorami, moderatorem i funkcjami poznawczymi u dzieci z ADHD. Wnioski: Wyniki te stoją w opozycji do dużej liczby badań wskazujących na związek między dysfunkcjami poznawczymi u dzieci z ADHD a statusem socjoekonomicznym oraz używaniem alkoholu i tytoniu w rodzinie.