Zaburzenie obsesyjno-kompulsyjne w ujęciu behawioralno-poznawczym
Anna Maria Konopka
Rozpowszechnienie zaburzenia obsesyjno-kompulsyjnego w dorosłej populacji szacowane jest na około 2–3%, podczas gdy u dzieci częstość występowania tego zaburzenia jest wyższa – uznaje się je za jedną z najczęstszych chorób neuropsychiatrycznych w populacjach pediatrycznych. Objawy ze spektrum zaburzenia obsesyjno-kompulsyjnego mogą przyjmować różne nasilenie lub występować z różną częstotliwością. W cięższych przypadkach bywają czasochłonne i dezorganizują funkcjonowanie, wywołując stres psychiczny nie tylko u osób cierpiących z powodu obsesji i kompulsji, ale często również u najbliższego otoczenia. Poziom wglądu różnicujący osoby z zaburzeniem obsesyjno-kompulsyjnym może wpływać na przebieg leczenia. Niski wgląd często towarzyszy słabszej podatności na oddziaływania farmakoterapeutyczne i psychoterapeutyczne, podczas gdy wysoki poziom krytycyzmu może hamować motywację do zwrócenia się po pomoc, z lęku przed oceną społeczną. Zaburzenie obsesyjno-kompulsyjne zasługuje na uwagę klinicystów, ponieważ bez odpowiedniego leczenia schorzenie to może przybierać formę chroniczną, nierzadko stając się czynnikiem wyzwalającym depresję, fobię społeczną czy uzależnienia. Dane amerykańskie pokazują, że 90% respondentów spełniających kryteria zaburzenia obsesyjno-kompulsyjnego cierpi również na inne zaburzenie osi I. Terapia poznawczo-behawioralna jest metodą o udowodnionej skuteczności w leczeniu zaburzeń z osi I, w tym zaburzenia obsesyjno-kompulsyjnego. Celem niniejszej pracy jest przedstawienie modeli poznawczych zaburzenia obsesyjno- -kompulsyjnego, które pozwolą klinicystom zrozumieć istotę tego schorzenia, a także opisanie możliwości i narzędzi stosowanych w psychoterapii poznawczo-behawioralnej pacjentów.