Psychopatia u dzieci i młodzieży: od aktualnych aspektów badań po pytania krytyczne dotyczące konceptualizacji pojęć
Beata Pastwa-Wojciechowska1,2

Konceptualizacja pojęcia psychopatii oraz jej diagnozy u dzieci oraz młodzieży wciąż budzą wiele kontrowersji teoretycznych, metodologicznych oraz etycznych. Analiza literatury przedmiotu dowodzi, że zainteresowanie naukowców, klinicystów i terapeutów psychopatią w ujęciu rozwojowym generuje wiele pytań, a jednym z najważniejszych jest określenie, czy cechy psychopatii mogą być identyfikowane na wcześniejszych etapach rozwojowych niż dorosłość. Problematyka psychopatii jest złożona i wielowymiarowa, co często niestety przyczynia się do formowania błędnych poglądów – opartych na potocznych przekonaniach – na temat jej etiologii, diagnozy czy leczenia zarówno wśród części naukowców i klinicystów, jak i ogółu społeczeństwa. Celem artykułu jest przedstawienie obszarów, w których badacze poszukują wczesnych predyktorów etiologii i rozwoju zaburzenia osobowości, jakim jest psychopatia. Uwzględniając kontekst historyczny oraz współczesnych badań nad psychopatią u dzieci i młodzieży, należy stwierdzić, że pomimo towarzyszących kontrowersji stała się ona obiektem licznych analiz, które doprowadziły do uznania jej za ważny konstrukt w wyjaśnianiu konstytuowania się zaburzeń osobowości. Niemniej jednak wskazywane są także ograniczenia używania tego terminu w odniesieniu do dzieci i młodzieży. Analiza teoretyczna i empiryczna zmiennych opisujących czy też konstytuujących poszczególne wymiary psychopatii prowadzi do ważnych ustaleń, pozwalających w wielu przypadkach na wyjaśnienie zachowań antyspołecznych i prospołecznych u dzieci i młodzieży, a także wskazuje na niejednoznaczność kryteriów uważanych za specyficzne dla opisu psychopatii. Wciąż jednak brakuje badań uwzględniających różnice płciowe – okazuje się, że pomimo obserwowania podobnych cech występują różnice w sposobie manifestacji cech psychopatycznych.